Tukar syarat, sekatan dan kategori tanah (S.124 KTN 1965)

1)                  Pendahuluan

                Kanun Tanah Negara 1965 menetapkan bahawa penggunaan sesuatu tanah wajib mengikut kategori, syarat dan sekatan kepentingan yang ianya tertakluk pada masa itu samada ianya dinyatakan di dalam dokumen hakmilik ataupun tidak dinyatakan (tersirat)[1]. Kategori, syarat dan sekatan kepentingan adalah bertujuan bagi pengawalan guna tanah semasa atau akan datang oleh Pihak Berkuasa Negeri sejajar dengan perancangan pembangunan, infrastruktur, kepadatan penduduk, kesihatan awam dan sebagainya. Manakala sekatan kepentingan yang dinyatakan di dalam hakmilik kepada pengawalan ataupun sekatan kepada pembangunan tanah di bawah Bahagian 9 dan Urusniaga di bawah Penggal IV KTN[2]. Seksyen 124 KTN 1965 memperuntukan kepada pemilik tanah untuk memohon kepada PBN mengubah, membatalkan/menghapuskan, mengenakan kategori, syarat dan sekatan kepentingan yang lain daripada tanah itu tertakluk bagi tujuan memajukan tanah tersebut. Kertas ini bertujuan untuk  memberi pandangan tentang Seksyen 124 KTN 1965 dan seksyen-seksyen lain yang berkaitan.

2.            Kuasa PBN untuk mengubah syarat, sekatan-sekatan dan kategori-kategori atas permohonan tuanpunya

                                Tuanpunya mana-mana tanah berimilik bolehlah memohon kepada PBN  sepertimana yang peruntukan Seksyen 124 (1)(a),(b), (ba) dan (c) seperti dinyatakan di dalam Jadual 1 berikut:

Jadual 1: Ringkasan seksyen 124(1) KTN 1965[3]

i)                                    Seksyen 124(1)(a) membenarkan tuanpunya tanah memohon pengubahan (alteration) kategori yang sedia ada yang mana tanah itu tertakluk kepada kategori yang baru (jika bersesuaian; contoh: ada jenis tanah yang tidak sesuai dikenakan kategori seperti  perkuburan komersial[4]). Atau pengenaan mana-mana kategori  yang pada masa itu tanah tersebut tidak tertakluk kepada apa-apa kategori. Ini memberi ruang kepada pemohon mengenakan kategori tanah yang bersesuaian dengan penggunaan tanah ketika itu agar ianya berupaya dikawal sepenuhnya dengan satu kategori.

Kesinambungan dari seksyen ini, Seksyen 124(2)(a) dan (b) menyatakan; jika PBN meluluskan permohonan di bawah Seksyen 124(1)(a), PBN perlu mengarahkan (melalui kertas kelulusan) supaya kategori yang baru diendorskan di dalam hakmilik mengantikan yang sedia ada (lama).

Manakala  Seksyen 124(1)(b) pula memberikan kuasa kepada PBN mengarahkan (mengenakan) syarat nyata yang baru terhadap pengubahan/pengenaan kategori yang diluluskan (walaupun tidak dipohon oleh tuantanah) dan syarat nyata itu mestilah sejajar  dengan peruntukan 121 atau 122 KTN 1965[5].

ii)                                   Seksyen 124(1)(b) membenarkan tuanpunya tanah memohon untuk pembatalan (rescission) syarat nyata dan ungkapan “Padi” dan mengenakan syarat nyata yang baru atau membatalkan sekatan kepentingan. Seksyen ini memberi kuasa kepada tuantanah membatalkan syarat nyata kepada tanah itu tertakluk tanpa mengubah kategori, sebagai contoh pengubahan jenis tanaman, bangunan dan sebagainya.

Seksyen ini juga membenarkan tuantanah memohon membatalkan ungkapan “Padi” atau kesamaan dengan istilah tersebut seperti bendang, sawah, rice dan lain-lain[6]  seterusnya mengenakan syarat nyata yang baru. Pembatalan ungkapan “Padi” dan lain-lain ungkapan yang sama meleraikan syarat tersirat endorsan “Padi” bagi hakmilik sebelum permulaan (commencement) di dalam Seksyen 119 KTN 1965[7].

Seksyen ini juga memberi kuasa kepada tuan tanah untuk memohon pembatalan sekatan kepentingan yang pada masa itu tanah itu tertakluk.

Kesinambungan dari seksyen ini, Seksyen 124(1)(b) menerangkan kuasa PBN mengarahkan pihak berkuasa pendaftaran supaya syarat, sekatan kepentingan atau ungkapan tersebut dipotong dari dokumen hakmilik atau suatu nota mengenai pembatalannya diendorskan dan seterusnya memasukan syarat nyata dan sekatan kepentingan yang baru.

iii)                           Seksyen 124(1)(ba) memperuntukkan kepada tuantanah memohon pemotongan (removal) ungkapan “getah”, “kampung” atau mana-mana ungkapan lain mengenai tanah  dan mengenakan syarat nyata yang lain.

                Kesinambungan dari seksyen ini, Seksyen 124(3A) menyatakan setelah kelulusan PBN mengarahkan ungkapan tersebut dibatalkan dan syarat nyata yang baru mestilah diendorskan di dalam dokumen hakmilik.

iv)                           Seksyen 124(1)(c) memperuntukkan PBN bolehlah meluluskan di atas permohonan tuan tanah pemindaan (amendment) syarat nyata dan sekatan kepentingan atau mengenakan (imposition) syarat nyata dan sekatan kepentingan yang baru.

                Kesinambungan dari seksyen ini, Seksyen 124(4) menerangkan setelah kelulusan PBN perlu mengarahkan Pendaftar/Pentadbir Tanah untuk:

                a)            meminda mana-mana syarat nyata atau sekatan kepentingan yang diendorskan               dalam hakmilik itu, atau

                b)            sekiranya  syarat nyata dan sekatan disebut di dalam hakmilik pengendorsan di                 atas dokumen hakmilik nota pindaan  diendorskan, atau

                c)            pengendorsan di atas dokumen hakmilik syarat nyata dan sekatan yang baru,

                berdasarkan permohonan yang dikemukakan atau dengan pengubahsuaian oleh PBN.

                Namun begitu, permohonan tukar/pindaan  syarat  dan sekatan di bawah seksyen ini tidak boleh berlawanan dengan syarat tersirat yang menyentuh semua tanah berimilik yang melibatkan batu sempadan [8] dan yang menyentuh tanah yang diberimilik sebelum permulaan (commencement) untuk penanaman padi[9] sepertimana yang dinyatakan dibawah Seksyen 124(6) KTN.

3.            Syarat-syarat permohonan.

                Mana-mana tuanpunya tanah berimilik samada yang diberimilik di bawah  Akta ini (iaitu selepas                 kuatkuasanya KTN 1965)[10] ataupun mana-mana tanah yang diberimilik sebelum kuatkuasanya   Akta ini[11] (contoh, EMR, CT) ataupun diluluskan pemberimilikan sebelum Akta ini tetapi tidak diberimilik sebelum permulaan Akta ini[12] (contoh,A.A) ,boleh memohon pengubahan syarat di mana tanah itu tertakluk. Permohonan pengubahan syarat mestilah keseluruhan tanah dan bukan sebahagian sahaja tanah berimilik.

                Permohonan tidak akan dilayan oleh PBN jika permohonan tersebut tidak disertakan dengan keizinan bertulis dari pihak yang mempunyai kepentingan berdaftar ke atas tanah tersebut (pemilik bersama, pemegang gadaian, kaveat dll), mana-mana pihak yang menuntut suatu sewaan yang bebas daftaran dan cukai tahun semasa telah pun dilunaskan[13]. Seterusnya permohonan melalui borang dan fee  yang ditetapkan oleh Kaedah-kaedah Tanah Negeri serta perkara-perkara lain yang ditetapkan oleh PBN.

                Jika permohonan yang melibatkan tanah ladang, Pentadbir Tanah hendaklah merujuk kepada Lembaga Tanah Ladang untuk mendapat pandangan/syornya dan setiausaha Lembaga tersebut hendaklah memberi pandangan/syornya dengan seberapa segera  kepada Pentadbir Tanah[14]. Pandangan/syor ini akan dikemukakan untuk pertimbangan pihak berkuasa meluluskan permohonan.

4.            Kelulusan dan penolakan  permohonan oleh PBN

                                PBN akan meluluskan atau menolak permohonan setelah membuat pertimbangan sewajarnya setelah pelbagai pihak berwajib seperti Pihak Berkuasa Perancang dan lain-lain jabatan yang dirujuk sepertimana yang ditetapkan di negeri-negeri. Jika permohonan tukar syarat ditolak, Pentadbir Tanah atau Pendaftar akan memaklumkan penolakan tersebut melalui surat kepada pemohon.  Manakala jika ianya diluluskan PBN akan memaklumkan  kelulusan besertakan pembayaran sejumlah premium tambahan, bayaran-bayaran lain yang di tetapkan oleh Kaedah-Kaedah Tanah Negeri (contoh, bayaran caj infrastruktur dan lain-lain), kadar cukaisewa yang baru  dan syarat/pematuhan yang patut dipatuhi oleh pemohon[15]yang dinyatakan oleh PBN dalam kelulusan tersebut.  Namun perlu dinyatakan disini bahawa kuasa PBN di dalam Seksyen 124(5)(C) bukanlah satu kuasa yang mutlak dan tidak terbatas sehingga membolehkan PBN menetapkan apa jua syarat[16].

                Manakala, permohonan dibawah Seksyen 124(1)(a) yang melibatkan pengubahan dan pengenaan kategori yang lain dari sedia ada di mana tanah itu tertakluk, PBN mempunyai kuasa mengenakan syarat nyata yang baru yang difikirkan sesuai jika dalam pengubahan atau pengenaan kategori tersebut sepertimana peruntukan Seksyen 124(2)(b) KTN 1965.

5.            Notis pembayaran dan memorandum pengubahan syarat, sekatan dan kategori penggunaan.

                                Notis pembayaran di dalam Borang 7G KTN dikeluarkan oleh Pentadbir Tanah/Pendaftar kepada pemohon supaya menjelaskan dalam tempoh yang dinyatakan di dalam notis tersebut. Tempoh bayaran sepertimana dinyatakan di dalam Kaedah-Kaedah Tanah Negeri. Namun begitu, jika tempoh bayaran tidak disebut di dalam Kaedah Tanah Negeri maka tempoh yang bersesuaian adalah 3 bulan menurut Pekeliling JKPTG Bil.12/80.

                                Permohonan perlanjutan tempoh bayaran juga ada diperuntukkan di dalam Kaedah Tanah Negeri yang memberikuasa kepada Pentadbir Tanah/Pendaftar melanjutkan tempoh bayaran sepertimana dirayu oleh pemohon. Kebiasaannya tempoh perlanjutan yang dibenarkan adalah tidak melebihi  6 bulan atau aggregate 6 bulan dari tarikh kelulusan permohonan.

                                Pentadbir Tanah/Pendaftar perlu mendapatkan nilaian tanah bagi menentukan premium tambahan. Nilaian tanah perlu dibuat pada masa yang ditentukan oleh Kaedah Tanah Negeri di mana nilaian tersebut berdasarkan nilai pada masa sebelum ataupun selepas kelulusan. Namun begitu dalam ketiadaan ketetapan yang ditentukan oleh PBN, Manual KTN oleh JKPTG menetapkan nialaian dibuat sebelum kelulusan (setelah menerima permohonan) yang dilaksanakan oleh JPPH ataupun Pegawai Petempatan.

                                Selain daripada premium tambahan, Borang 7G juga mengandungi cukai tanah yang baru  dan cukai tambahan, di mana cukai tambahan dimasukkan ke dalam jumlah premium tambahan sepertimana yang dinyatakan di dalam Pekeliling JKPTG Bil.25/1980. Mana-mana jumlah bayaran yang dituntut di dalam Notis 7g tidak dibuat dalam tarikh yang ditetapkan, kelulusan dianggap terbatal.

                                Setelah pembayaran dibuat oleh pemohon, Pentadbir Tanah/Pendaftar perlu menandatangani Borang 7C sepertimana kelulusan oleh PBN untuk dikemukakan kepada pihak pendaftaran untuk pemindaan/pembatalan atau kemasukan-kemasukan lain di dalam hakmilik daftaran dan keluaran seperti diarahkan oleh PBN dalam kelulusan tersebut.

6.            Penutup

                                Bermula dari tarikh ianya didaftarkan dengan kategori atau penggenaan jenis kegunaan tanah yang baru, tanah itu tertakluk dengan peruntukan syarat tersirat Seksyen 115, 116 dan 117 bermula dari tarikh ianya didaftar. Sama juga keadaannya dengan syarat nyata dan sekatan kepentingan yang berkuatkuasa dari tarikh ianya  didaftarkan[17].

 

---

[1] Seksyen 115, 116 dan 117 KTN 1965

[2] Seksyen 5 KTN 1965

[3] Slide presentation “Pengubahan syarat, sekatan dan kategori’’ En.Yusaimi b. Mat Yusof, INSTUN 2012

[4] Pekeliling JKPTG 1/199 dan Seksyen 52(5) KTN 1965

[5] Tanah yang diberimilik tertakluk kepada sesuatu kategori. Seksyen 121: Kategori: Pertanian, Seksyen  122;Kategori: Bangunan dan Perindustrian

[6] Jadual ke-4, Seksyen 19 KTN 1965

[7] Seksyen 119(3)(a) KTN 1965

[8] Seksyen 114 KTN

[9] Seksyen 119 KTN

[10] Seksyen 52 KTN 1965

[11] Seksyen 53 KTN 1965

[12] Seksyen 55 KTN 1965

[13] Provisio seksyen 124(1) KTN 1965

[14] Seksyen 124(1A) KTN 1965

[15] Seksyen 124(5) KTN 1965

[16] Rujuk kes, Pengarah Tanah & Galian, Wilayah Persekutuan lwn Sri Lempah Enterprise Sdn Bhd (1979) 1 MLJ 135

Penamatan Hakmilik Tanah

Pemilikan terhadap sesuatu tanah dijamin dengan jelasnya dibawah Kanun Tanah Negara 1965. Pemilikan tanah diiktiraf melalui pendaftaran hakmilik yang mewujudkan hakmilik tidak boleh disangkal dan tidak boleh dipertikaikan oleh mana-mana pihak. Pendaftaran hakmilik ini adalah untuk membezakan diantara tanah hakmilik dan tanah kerajaan. Ini adalah kerana sehingga pendaftaran hakmilik dilakukan, tanah tersebut adalah masih kekal menjadi tanah kerajaan[1]. Dokumen hakmilik yang dikeluarkan oleh PBN adalah dokumen yang membuktikan bahawa seseorang atau badan mempunyai pemunyaan yang sah dan muktamad bagi tanah itu[2]. Sehubungan dengan itu, pendaftaran sesuatu hakmilik melengkapkan sesuatu proses pemberimilikan tanah oleh kerajaan. Merujuk kepada kes North East Plantations Sdn.Bhd. melawan Pentadbir Tanah Dungun[3], mahkamah rayuan memutuskan plaintif yang telah mengusahakan tanah setelah mendapat kelulusan pemberimilikan tanah secara formal dari kerajaan negeri dan telah pun membayaran Notis 5A, namun berimilikan tersebut masih boleh dibatalkan. Bersandarkan keputusan  Mahkamah  Rayuan yang bersandarkan kepada Seksyen 78(3) KTN 1965 di mana ianya masih lagi tanah kerajaan dan Seksyen 81(2) dan 80(3) KTN 1965 pembayaran Notis 5A tidak boleh mengenepikan kuasa PBN yang tersirat di dalam peruntukan Seksyen 78(3) KTN 1965[4].

Apabila dokumen hakmilik sempurna didaftarkan dan mulai tarikh tersebut hak tuan tanah adalah tertakluk kepada peruntukan KTN 1965 yang memberi keeksklusifan pemilikan yang tidak boleh disangkal[5]. Secara amnya, pemilik tanah adalah dijamin penggunaan tanah secara optimum, hak pengantungan atas tanah dari tanah-tanah bersebelahan dan hak akses ke tepi pantai, mana-mana sungai dan tempat awam yang bersempadanan dengan tanah rizab atau tanah kerajaan. Selain daripada itu, hak-hak tuan tanah dijamin bagi membangunkan tanah, hak untuk berurusniaga dan hak penurunan harta (tanah) melalui wasiat[6]. Segala urusan berkaitan hakmilik ini perlulah mengikut prinsip Sistem Torrens yang secara tegasnya memperuntukkan bahawa setiap urusan mestilah didaftarkan melalui suratcara (borang) yang ditentukan dan mengikut prosedur yang ditetapkan. Apabila ia didaftarkan secara sah, maka pemilik tanah mempunyai hakmilik yang tidak boleh disangkal[7].

Hak dan kuasa tuan tanah yang tidak boleh dipertikaikan boleh ditamatkan,  kemuktamadan hakmilik boleh dileraikan dan ketidakboleh sangkalan hakmilik boleh disangkal dalam pelbagai keadaan dan kuasa tertentu. Artikel ini bagi menggabungkan dalam keadaan mana hakmilik yang tidak boleh disangkal dan muktamad boleh dibatalkan setelah hakmilik didaftarkan.  Secara umumnya penamatan pemilikan tanah boleh berlaku melalui 2 cara iaitu melalui kuasa Pihak Berkuasa Negeri dan bidang kuasa mahkamah.

i)                    Kuasa Pihak Berkuasa Negeri

Pihak Berkuasa Negeri mempunyai kuasa mentadbir urusan berkaitan dengan tanah secara mutlak di bawah Perlembagaan Persekutuan.  Walaupun tanah telah diberimilik secara sah kepada individu atau badan, masih terdapat ruang yang membolehkan PBN bertindak mengatasi kemuktamadan hakmilik tersebut. Tanah berimilik boleh kembali dan terletak hak kepada Pihak Berkuasa Negeri dalam keadaan seperti berikut;

a)      Tamat tempoh pajakan

PBN mempunyai kuasa  memberimilik tanah kerajaan kepada mana-mana orang atau badan samada untuk selama-lamanya ataupun sesuatu tempoh tidak melebihi 99 tahun[8]. Bagi tanah berimilik berstatus pajakan ianya akan tamat tempoh sepertimana yang dinyatakan di dalam hakmilik dan ianya akan kembali kepada Pihak Berkuasa Negeri. Setelah hakmilik didaftarkan tiada peruntukkan yang dinyatakan oleh KTN 1965 memberi kuasa kepada  PBN melanjutkan tempoh pajakan bagi sesuatu tanah. Kuasa PBN menentukan tempoh pajakan hanya diberikuasa semasa penentuan dalam kelulusan pemberimilikan[9]. Namun begitu, dengan keperihatinan PBN, perlanjutan tempoh pajakan boleh dilakukan dengan penyerahan balik tanah tersebut menurut Seksyen 197 KTN 1965 dan dipohon semula oleh pemilik asal[10].

b)      Kegagalan melunaskan bayaran cukai tahunan

Setiap tanah berimilik akan dikenakan bayaran cukai setiap tahun yang dianggap berhutang kepada Pihak Berkuasa Negeri[11]. Kegagalan melunaskan bayaran cukai tahunan tanah yang ditetapkan dalam tempoh 1 Januari hingga 31 Mei  setiap tahun (kecuali di Kelantan) adalah dianggap tertunggak pada hari pertama bulan Jun tahun tersebut[12]. PBN boleh menuntut tunggakan ini melalui  Notis 6A KTN 1965 dan bayaran perlulah dibuat dalam tempoh 3 bulan dari tarikh notis disampaikan kepada pemilik tanah. Kegagalan menjelaskan tunggakan ini boleh menyebabkan perintah[13] dan pengistiharan[14] perampasan tanah kembali kepada Pihak Berkuasa Negeri.

c)       Perlanggaran syarat kegunaan tanah

Jenis kegunaan tanah berimilik dikawal oleh PBN melalui Kategori dan Syarat Nyata yang dinyatakan di dalam hakmillik dimana pelanggaran salah satu darinya merupakan satu kesalahan menurut KTN.  Setiap kategori kegunaan tanah dikawal secara halus dibawah syarat tersirat yang tidak dinyatakan didalam hakmilik[15] namun ianya mengikat setiap kategori kegunaan tanah. Syarat ini menghendaki perlaksanaan berterusan dan mula mengikat tanah pada tarikh ianya didaftarkan tertakluk kepada sesuatu kategori atau sesuatu syarat. Kegagalan pemilik tanah mematuhi syarat kegunaan tanah akan menyebabkan perkembalian tanah kepada PBN[16] melalui proses perampasan kerana perlanggaran syarat[17].

d)      Kematian pemilik tanah tanpa waris

Pihak Berkuasa Negeri boleh mengambil milikan sesuatu tanah apabila ianya ditinggalkan akibat kematian pemilik tanah tanpa waris[18]. Tindakan pengembalian tanah ini memerlukan satu siasatan terperinci dan menyeluruh oleh Pentadbir Tanah di bawah Bab 4, Bahagian 2 KTN 1965. Di dalam siasatan Pentadbir Tanah perlu memastikan bahawa tanah itu mesti mempunyai seorang pemilik berdaftar sahaja dan telah sah mati, tiada permohonan probet dan surat mentadbir pusaka dipohon dimahkamah  atau  permohonan pembahagian pusaka pernah dibuat kepada Pentadbir Tanah. Selain daripada itu, tiada orang yang menduduki tanah berkenaan[19]. Notis perkembalian tanah kepada Pihak Berkuasa Negeri melalui Notis 23A KTN 1965 dan dicataterakan didalam hakmilik setelah Pentadbir Tanah berpuas hati tiada apa-apa tuntutan dibuat oleh mana-mana pihak.

e)      Tuan punya tanah meninggalkan hakmilik

Mana-mana Pentadbir Tanah berpuas hati bahawa tuanpunya mana-mana tanah yang dipegang di bawah hakmilik Pejabat Tanah telah tidak menduduki tanah itu dan buat 7 tahun lampau tidak pernah melakukan apa-apa perbuatan atau benda yang membuktikan hakmiliknya, boleh membuat catitan di atas dokumen hakmilik daftaran yang menyatakan tuanpunya telah meninggalkan hakmilik tanah itu[20]. Pengisytiharan melalui warta dalam Notis Borang 23B KTN perlu dibuat dan jika tiada apa apa kehendak-kehendak notis itu dipenuhi maka tanah itu kembali kepada Pihak Berkuasa Negeri[21].

f)       Tanah menjadi dasar laut atau sungai

Jika pinggir laut atau dasar mana-mana sungai mara sehingga mengaut mana-mana tanah berimilik, kawasan yang terlibat oleh perkautan itu hendaklah pada ketika itu terhenti dari menjadi sebahagian dari tanah itu dan menjadi tanah kerajaan[22]. Pendaftar atau Pentadbir Tanah perlu mengenal pasti tanah yang terhakis dan menyelenggara buku rekod tanah-tanah berkenaan[23]. Secara amnya, tindakan perkembalian ini bermula dari siasatan terperinci oleh Penolong Pegawai Tanah kepada tanah terlibat. Jika hakisan melibatkan kesemua tanah, Pendaftar atau Pentadbir Tanah boleh membatalkan hakmilik bagi tanah berkenaan[24].  Apabila sebahagian tanah sahaja yang terhakis, Pendaftar atau Pentadbir Tanah bolehlah mengukur semula bahagian tanah yang tinggal[25]dan mendaftarkan hakmilik sambungan bagi tanah berkenaan.

g)      Pengambilan balik tanah

PBN mempunyai kuasa yang mengatasi mana-mana pemilikan tanah sepertimana diperuntukan di dalam Akta Pengambilan Tanah 1960. Kuasa pengambilan tanah ini merangkumi mana-mana tanah milik di dalam sempadan negeri itu. Tujuan pengambilan tanah menjangkaui pelbagai tujuan yang dinyatakan di dalam Seksyen 3 Akta ini yang tidak boleh dipertikaikan oleh pemilik tanah atau orang berkepentingan. Namun demikian PBN bertanggungjawab untuk membayar pampasan setimpal wang wajar akibat pengambilan ini. Oleh kerana kuasa dibawah akta ini, impian mengurusniaga, membangun, memiliki dan mewarisi sesuatu tanah oleh mana-mana pemilik tanah[26] hanya tinggal impian.

                Walaupun kuasa pentadbiran tanah merupakan hak ekslusif PBN yang dinyatakan di dalam Perlembagaan Persekutuan dan Kanun Tanah Negara 1965,  tindakan pelucutan hak melalui perkara-perkara di atas masih lagi dicabar atau dipertikaikan oleh oleh tuanpunya tanah yang terkilan ke mahkamah berdasarkan Seksyen 418 KTN 1965 bagi mendapat keadilan. Oleh yang demikian, segala tindakan dan prosedur bagi menamatkan hakmilik oleh PBN perlulah berlandaskan tatacara dan prosedur yang betul dan sejajar dengan peruntukan undang-undang. Kegagalan atau kecuaian dalam perlaksanaan prosedur dan tatacara ini mengakibatkan penamatan hakmilik boleh menjadi tidak sah.

---

[1] Seksyen 78(3) Kanun Tanah Negara 1965.

[2] Seksyen 89  kanun tanah Negara 1965

[3] Kes North East Plantations Sdn.Bhd. vs Pentadbir Tanah Dungun, (2011)2 CLJ 392

[4] Rujukan kes Dr.Ti Seow Tiew and Ords. Vs Pendaftar Geran-Geran Tanah Negeri Selangor (1981)CLJ134 dan   Muhamad Buyong Vs Pemungut Hasil Tanah Gombak and Odrs. (1982)MLJ53.

[5] Seksyen 44 Kanun Tanah Negara 1965

[6] Seksyen 92 Kanun tanah Negara 1965

[7] Seksyen 206, 340 (1) Kanun Tanah Negara 1965

[8] Seksyen 76 Kanun Tanah Negara 1965

[9] Seksyen 79(2) Kanun Tanah Negara

[10] Pekeliling JKPTG Bil.4/2008.

[11] Seksyen 93 Kanun Tanah Negara 1965

[12] Seksyen 94(2) Kanun Tanah Negara 1965

[13] Seksyen 100 Kanun Tanah Negara 1965

[14] Seksyen 130 Kanun Tanah Negara 1965

[15] Seksyen 115,116,117 Kanun Tanah Negara 1965

[16] Seksyen 129,130 Kanun Tanah Negara 1965

[17] Seksyen 129 Kanun Tanah Negara

[18] Seksyen 351 Kanun Tanah Negara 1965

[19] Pekeliling JKPTG Bil.30/1977

[20] Seksyen 352 Kanun Tanah Negara 1965

[21] Seksyen 352(6) kanun tanah Negara 1965

[22] Seksyen 49 Kanun Tanah Negara 1965

[23] Pekeliling JKPTG Bil.3/2008

[24] Seksyen 382A Kanun Tanah Negara 1965

[25] Seksyen 353 Kanun Tanah Negara 1965

[26] Seksyen 92 Kanun Tanah Negara 1965